دامپزشکی چیست؟
دامپزشکی دانشی تجربی است که به شناخت، درمان و پیشگیری بیماریهای حیوانات به غیر از انسان (non-human animals) می‌پردازد. در این رشته همچنین به بیماریهای مشترک انسان و دام پرداخته می‌شود. دامپزشکی دانشی کهن است و در ایران قدیم از دامپزشک به عنوان بیطار یاد می‌شده است. واژه انگلیسی دامپزشکی (veterinary) برای اولین بار توسط توماس براون در سال ۱۶۴۶ به کار گرفته شد.دامپزشكی صرفا به معنای درمان یك بیماری در دام نیست، بلکه این رشته نقش موثری در بهداشت عمومی و ارتقای سلامت جامعه دارد و با فقدان دامپزشكی، بدون شك بخشی از سلامت جامعه به خطر خواهد افتاد. در قانون سازمان دامپزشكی كلمه دام به حیوانات اهلی، طیور، ماهی، زنبور عسل، كرم ابریشم، حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات باغ وحش اطلاق می‌شود و مقصود از كنترل بهداشتی، بازرسی و اقداماتی است كه از لحاظ پیش‌گیری و مبارزه با امراض دامی و بیماریهای مشترك بین انسان و دام لازم و ضروری است.
تاریخچه دامپزشکی در جهان
علم دامپزشکی با عبور انسان نخستین از حالت شکارچی به کشاورز متولد شد. همزمان با رواج اهلی کردن حیوانات، دامپزشکی اهمیت بیشتری یافت. در لوح حمورابی (۲۲۰۰ سال قبل از میلاد) ارزش کار فردی که به معالجه گاو و سایر حیوانات می‌پرداخته تعیین نموده‌است. بعد از سقوط امپراطوری روم و تا حدود قرن سیزدهم میلادی، اسناد کلی راجع به دامپزشکی وجود دارد. در قرون وسطی و اعراب اطلاعاتی را در مورد دامپزشکی از هند و ایران کسب نمودند. کلود بورگلا (۱۷۷۹ – ۱۷۰۲) مطالعات فراوانی بر روی اسب انجام داد و دائرةالمعارف جالبی راجع به آن به رشته تحریر در آورد.بورگلا با همکاری آلمبرت، مالشرب، ولتر، دیدرو و تورگو اولین مدرسه دامپزشکی را در شهر لیون فرانسه تاسیس نمودند. با موافقت لوئی پانزدهم، شورای دولتی پادشاهی قانون تاسیس مدارس دامپزشکی را در تاریخ ۴ اوت ۱۷۶۱ تصویب نمود و در تاریخ ۱۰ ژانویه ۱۷۶۲ اولین مدرسه دامپزشکی در دنیا افتتاح شد. دامپزشکی همگام با پزشکی پیشرفت نموده و روشها و تکنیکهای مورد استفاده خود را بصورت مشترک با آن بدست آورده‌است. دامپزشکی در واقع در تقاطع راه پزشکی و کشاورزی قرار گرفته و در روابط میان انسان و حیوان نقش مهمی را ایفا می‌کند.
دامپزشکی کهن در ایران
در سفرنامه فیثاغورث در مورد زرتشت و آئین او نکته جالبی وجود دارد و آن نکته این است که زرتشت از فن دامپزشکی و درمان حیوانات اطلاع داشته‌است که در کتاب اوستا می‌توان نکات متعددی درباره پرورش حیوانات و روش درمان بیماریهای دام مشاهده کرد. در این کتاب برای اولین بار به طبقه‌بندی حیوانات برمی خوریم. مسئولیت پرورش و درمان بیماریهای حیواناتی چون اسب، گاو، گوسفند، شتر، سگ، و پرندگان به عهده دامپزشکان بوده‌است و دامپزشکان بدین جهت دارای مقامی ارجمند و با ارزش بوده‌اند.علاوه بر این چون اسب در ارتش ایران باستان نقش بسیار ارزنده و مهمی داشته‌است، لذا دامپزشکانی که عهده دار تربیت و پرورش و همچنین درمان بیماریهای آنها بوده‌اند، دارای مقامی بسیار والا بوده‌اند. چنانکه رئیس اداره دامپزشکی ارتش در زمان داریوش دارای مقام سپهبدی و فرماندهی دسته سواره نظام بوده‌است. فن دامپزشکی در حدود ۵۰۰ سال بعد از میلاد مسیح در ایران به صورت علمی و کلاسیک در آمده‌است.
دامپزشکی نوین در ایران
در سال ۱۲۹۰ هجری شمسی که دولت ایران تصمیم گرفت تشکیلات ژاندارمری نوینی را پایه‌گذاری نماید از دولت سوئد عده‌ای کارشناس نظامی برای تاسیس ژاندارمری استخدام نمود که به همراه افسران سوئدی دو نفر دکتر دامپزشک نیز بودند این دو نفر افسر دامپزشک به اتفاق دامپزشکان اقدام به تاسیس مدرسه دامپزشکی برای تربیت کادر مورد احتیاج ارتش نمودند.در سال ۱۳۱۱ بنای دانشکده دامپزشکی ابتدا به صورت مدرسه و بعداً دانشکده گذارده شد. در ابتدای امر این دانشکده زیر نظر وزارت کشاورزی بود ولی بعد با اعزام تعداد قابل ملاحظه‌ای دانشجو به کشور فرانسه و مراجعت ایشان از وزارت کشاورزی منتزع گردید و ضمیمه دانشگاه تهران شد.در تشکیلات کنونی وزارت جهاد کشاورزی سازمان دامپزشکی کشور به عنوان سازمانی مستقل وابسته به آن وزارت شناخته شده و رئیس سازمان دامپزشکی کشور مستقیماً تحت نظارت وزیر به انجام وظیفه می‌پردازد. در استانها نیز ادارات کل دامپزشکی ودر شهرستانها شبکه دامپزشکی به طورعمودی زیر نظر سازمان مرکزی دامپزشکی وبه شکل افقی با سازمان جهاد کشاورزی و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مرتبط می‌باشد.
وظایف سازمان دامپزشكی
از جمله وظایف سازمان دامپزشكی، بررسی بیماری های دامی، شناسایی مناطق و منابع آلوده و راه سرایت و طرز انتشار بیماری ها، تامین بهداشت دام كشور از طریق پیش‌گیری و مبارزه با بیماریهای همه‌گیر و قرنطینه‌ای دام و همكاری با وزارت بهداشت در امر مبارزه با بیماری های مشترك انسان و دام است.حدود 49 درصد از بیماری های موجود در جهان بین انسان و دام مشترك است كه با برنامه مدون برای واكسیناسیون دام ها، معدوم كردن دام های بیمار و نیز كنترل مرزهای جغرافیایی می‌توان تا حد زیادی از شیوع این نوع بیماری‌ها جلوگیری كرد. از جمله بیماری‌های مشترك بین انسان و دام، تب مالت، سل، هاری، مشمشه (بیماری مشترك بین انسان و اسب)، تب خونریزی‌دهنده كریمه كنگو و آنفلوانزای فوق حاد پرندگان است